Czy jest prawo wykroczeń?
Prawo wykroczeń reguluje zasady
ponoszenie odpowiedzialności za wykroczenia
Wykroczenia to czyny zabronione, które są społecznie szkodliwe, jednak w
znacznie w mniejszym stopniu niż przestępstwa.
Prawo wykroczeń zawarte jest w kodeksie wykroczeń.
Materialne prawo wykroczeń
Przepisy regulujące materialne prawo wykroczeń zawarte są zawarte w
ustawie z dnia 20 maja 1971 kodeks wykroczeń. Ustawa ta reguluje zarówno zasady
odpowiedzialności za czyny stanowiące
wykroczenia, jak i znamiona poszczególnych wykroczeń. Warto jednak pamiętać, że
znamiona wielu wykroczeń są opisane również w przepisach ustaw szczególnych.
Procesowe prawo wykroczeń
Postępowanie w sprawach o wykroczenia jest uregulowane w ustawie z
dnia 24 sierpnia 2001 r. o postępowaniu
w sprawach o wykroczenia. W zakresie, którym postępowanie to nie zostało uregulowane w wyżej wymienionej
ustawie zastosowanie znajduje kodeks postępowania karnego.
Czym jest wykroczenie?
Zgodnie z art. 1 kodeksu wykroczeń jest to zachowanie człowieka spełniające następujące przesłanki, a mianowicie jest:
- czynem człowieka,
- szkodliwe społeczne,
- jest zabronione pod groźbą kary w chwili jego popełnienia.
Czyn człowieka
Wartościowaniu podlega tylko czyn człowieka. Zwierzęta i rośliny nie
odpowiadają na gruncie prawa wykroczeń.
Czyn człowieka to zachowanie zależne
od jego woli. Nie jest zatem czyn zachowanie podjęte pod wpływem
przymusu fizycznego lub w sytuacji gdy człowiek staje się narzędziem w rękach
innej osoby.
Przykład
Pan Jan został popchnięty przez przechodnia,
w wyniku czego upadł na wystawę sklepową i ją zniszczył. Zachowanie Pana Jana
nie było czynem, gdyż było całkowicie niezależne od jego woli, a zatem Pan Jan
nie może odpowiadać za żadne wykroczenie, w związku z zaistniała sytuacją.
Szkodliwość społeczna czynu
W przypadku przestępstwa wymagana jest szkodliwość społeczna wyższa niż
znikoma. Natomiast, gdy zakwalifikować dane zachowanie jako wykroczenie
wystarczy, aby ta szkodliwość istniała. Oczywiście przy ustalaniu wymiaru kary
stopień szkodliwości społecznej jest brany pod uwagę. Szkodliwość społeczna to
inaczej karygodność czynu, a więc naruszenie norm, które powoduje uszczerbek w
prawach jednostki oraz prawach społeczności jako ogółu. Termin ten nie jest
zdefiniowany prawnie, jednak przy ustaleniu stopnia społecznej szkodliwości
czynu należy brać pod uwagę następujące czynniki:
- rodzaj i charakter naruszonego dobra,
- rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody,
- sposób i okoliczności popełnienia czynu,
- wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków,
- postać zamiaru,
- motywację sprawy,
- rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.
Rodzaj i charakter
naruszonego dobra
Przy ustaleniu stopnia społecznej szkodliwości istotne
jest jakie dobro zostało przez sprawcę naruszone. Dla przykładu dobrem wyżej cenionym
niż prawo własność jest zdrowie i życia człowieka,
a także jego wolność, dlatego też przestępstwa oraz wykroczenia przeciwko
mieniu są z natury mniej społecznie szkodliwe niż te, które są dokonane z użyciem
przemocy.
Rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody
Jeżeli wartość powstałej szkody jest wysoka, to w
większym stopniu zostają naruszone interesy majątkowe społeczeństwa lub
jednostki. W przypadku natomiast kradzieży przysłowiowego wafelka o wartości 2
zł szkodliwość społeczna takiego czynu jest wręcz niezauważalna.
Sposób i okoliczności popełnienia czynu
Nie sam skutek czynu, ale także sposób jego popełnienia
ma znaczenie przy ustaleniu stopnia społecznej szkodliwości. Inny stopień
społecznej szkodliwości można przepisać zachowaniu sprawy, który dokonuje
kradzieży w sposób niejawny, aniżeli zrobiłby to w sposób zuchwały lekceważąc
tym samym porządek prawny.
Waga naruszonych przez sprawcę obowiązków
Ten czynnik jest brany pod uwagę najczęściej w
sytuacji, gdy na sprawcy ciążą szczególne obowiązki z uwagi chociażby na
wykonywany zawód. Stopień naruszenie jest uzależniony przede wszystkim od
stopnia należytej staranności, do której sprawca jest zobowiązany.
Motywacja sprawcy
W różnym stopniu szkodliwa jest kradzież, w zależnościom
motywacji sprawcy. Jeżeli kradzież jest umotywowana chęcią zaspokojenia głodu,
w przypadku braku środków na zakup pożywienia to wówczas w ogóle czyn nie
będzie szkodliwy społecznie, gdyż zdrowie i życie człowieka jest wartością
nadrzędną. Jeżeli natomiast kradzież ma charakter zarobkowy to taki czyn jest wysoce szkodliwy
społecznie i powinien zostać potępiony przez społeczeństwie.
Rodzaj naruszenie reguł ostrożności
Ten czynnik ma znaczenie przede wszytki, w przypadku
wykroczeń drogowych. Inaczej zostanie potraktowany brak zachowania należytej
ostrożności, a inaczej rażące przekroczenie w sposób umyślni prędkości.
Jakie sprawy o wykroczenia prowadzimy?
Nasza Kancelaria prowadzi sprawy o:
- wykroczenia drogowe,
- kradzież,
- szalbierstwo,
- wykroczenia przeciwko prawom pracowników,
- spożywanie alkoholu w miejscach publicznych.
Jest to tyko przykładowy katalog wykroczeń, w
sprawach których reprezentujemy naszych Klientów.
Wykroczenia drogowe
Wykroczenia drogowe to jedne z najpopularniejszych rodzajów
wykroczeń. Zwykle ukaranie z tytułu popełnienia tego rodzaj wykroczeń następuje
w trybie mandatowym. Dopiero w sytuacji, gdy okoliczności popełnienia czynu
budzą wątpliwości, ukarany nie przyjmie mandatu karnego lub zostało popełnione wykroczenie,
za które istnieje możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów to wówczas
sprawa musi być rozpoznana przez Sąd. Jednym z rodzajów wykroczenia drogowego
jest prowadzenie pojazdu po użyciu alkoholu. Sprawy tego rodzaju zawsze
trafiają do Sądu, gdyż może zostać orzeczony w stosunku do sprawcy takiego
czynu zakaz prowadzenia pojazdów. W przypadku spowodowania kolizji nie ma obowiązku
wyzwania funkcjonariuszy policji, jeżeli osoba, która ją spowodowała jest
trzeźwa. Wykroczenie drogowe można popełnić umyślnie lub nieumyślnie,
oczywiście fakt umyślnego popełnienia wykroczenia może mieć wpływ na wysokość
kary.
Kradzież
Kradzież może być przestępstwem lub wykroczeniem, okolicznością
różnicującą te dwa czyny jest wartość skradzionego mienia. Niedawno prób ten został podwyższony z
500 zł do 800 zł. Oznacza to, że kradzież mienia o wartość mniejszej niż 800 zł
jest wykroczeniem. Warto jednak tutaj zaznaczyć, że w przypadku czynu ciągłego
wartość skradzionego mienia jest zsumowana.
Przykład 1
Pan Marek w krótkich
odstępach czasu działając z góry zaplanowanym zamiarem dokonywał drobnych kradzieży
w sklepie. Codziennie przez okres miesiąca bez uiszczenia zapłaty wynosił on ze sklepu zakupu o wartości
kilkudziesięciu złotych. Łączna wartość skradzionych zakupów wynosi 1 200
zł. Pewnego dnia proceder ten został zauważony przez pracownika sklepu, tego
dnia Pan Marek zamierzał przywłaszczyć zakupu o wartości 20-30 zł. Po wezwaniu
policji Pan Marek został ukarany mandatem o wartości 500 zł. Kilka dni później
pracownik sklepu zauważył, że nadal ginie asortyment ze sklepu. W związku z tym
postanowił przejrzeć zapis monitoringu sklepu z ostatnich 2 miesięcy. Okazało
się, że Pan Marek jak wcześniej
wspomniano dokonywał niemal codziennie drobnych kradzieży w tym sklepie,
wartość skradzionych przedmiotów przekroczyła zaś kwotę 800 zł. Po
zawiadomieniu organów ściągania o zaistniałych
fakcie zostało wszczęte zostało dochodzenie. Pan Marek został ukarany
przez Sąd w postępowaniu nakazowym za przestępstwo, a nie wykroczenie.
Na tym przykładzie widać że wartość skradzionych przez
daną osobę rzeczy ulega zsumowaniu przy
ustaleniu czy został przekroczony
próg 800 zł umożliwiający ukaranie jej za przestępstwo.
Przykład 2
Pani Janina korzystając z kasy samoobsługowej przy ważeniu owoców granatu
nieumyślnie wskazała, iż są to jabłka. W związku z czym zapłaciła znacznie niższą kwotę za zakupione owoce. Gdy
wychodziła ze sklepu Pani Janina została zatrzymana przez pracownika sklepu,
który zauważył sytuację. Pracownik sklepu wezwał policję. Okazało się, z wprowadzając
błędną informacji do terminala kasy samoobsługowej
Pani Janina naraziła właściciela sklepu na szkodę w kwocie 20 zł. Sprawa po przeprowadzeniu dochodzenia
trafiła do Sądu. Pani Janina została jednak uniewinniona, gdyż nie udowodniono
jej, że działała z zamiarem umyślnym. W uzasadnieniu orzeczenia Sąd
poinformował Panią Janinę, że powinna zwrócić kwotę 20 zł właścicielowi
sklepu, gdyż pomimo, ze nie popełniła przestępstwa ponosi odpowiedzialność
cywilna za skutki swojego zachowania.
Z przykładu tego
wynika, że w sytuacji wprowadzenia błędnych informacji do terminala kasy samoobsługowej może dojść do
popełnienia przestępstwa, nawet jeżeli wartość szkody jest niższa niż 800 zł. Warunkiem
pociągnięcia do odpowiedzialności karnej
jest jednak wykazanie, że działanie takie miało charakter umyślny. Jeżeli przy obsłudze
kasy fiskalnej Klient po prostu wskutek błędu wprowadzi nieprawdziwe informację
to nie ma mowy o tym, żeby popełnił przestępstwo.
Szalbierstwo
Szalbierstwo polega na wyłudzeniu produktu lub usługi.
Przy wykroczeniu tym ważne jest ustalenie, że sprawca nie zamierzał zapłacić za
usługę w chwil jej zamówienia.
Przykład
Pan Dariusz udał się do
stosunkowo drogiej restauracji, w celu zamówienia posiłku. Pan Dariusz od
początku nie zamierzał płacić za zakupiony posiłek, tylko zaraz po jego
spożyciu uciec z lokalu. Tak też zrobił. Gdy już wychodził z restauracji został
zatrzymany przez jej pracownika, który uniemożliwił mu wyjście z lokalu.
Menadżer lokalu wezwał policję, która stwierdziła, ze doszło do popełnienia
wykroczenia szalbierstwa i ukarała Pana Dariusza mandatem karnym w kwocie 1 000
zł. Pan Dariusz nie przyjął mandatu dlatego sprawa została skierowana do Sądu, który nałożył na Pana Dariusza grzywnę
w wysokości 2 000 zł.
Jak widać na podanym przykładzie Sąd może nałożyć grzywnę w wyższej wysokości
niż kwota nałożonego mandatu karnego. Warto zatem zastanowić się nad nie
przyjmowaniem mandatu zwłaszcza w sytuacji gdy okoliczności sprawy nie budzą wątpliwości
Wykroczenia przeciwko prawom pracowników
Nie każdy pracodawca wie, że naruszenia przepisów prawa pracy może nie tylko spotkać się z
odpowiedzialności na gruncie prawa cywilnego prawa pracy, ale także prowadzić
do pociągnięcia do odpowiedzialności za wykroczenie
lub przestępstwo. Wykroczeniem takim jest miedzy innymi zawarcie umowy
cywilnoprawnej, w warunkach gdy osoba zatrudniona świadczy tak naprawdę pracę.
\
Spożywanie alkoholu w miejscach publicznych
Spożywanie alkoholu jest zakazane, jeżeli ma to miejsce
w miejscach publicznych. Jest to uzasadnione między innymi tym, że osoby pod wpływem alkoholu
bardzo często wszczynają awantury oraz
demoralizują młodzież. Tego rodzaju wykroczenie także jest szkodliwe społecznie,
jednak stopień tej szkodliwości nie jest zazwyczaj wysoki.
Pomoc w sprawach o wykroczenie
Osoba obwiniona o popełnienie wykroczenia, czyli
obwiniony może korzystać pomocy adwokata lub radcy prawnego. Zawodowy prawnik może
także pełnić funkcję obrońcy. Obrona w postępowaniach o wykroczenie to przeważnie
koszt 2 500 zł. Z uwagi na wagę tego rodzaju naruszeń prawa obwinienie
znacznie rzadziej korzystają z usług obrońcy. Należy jednak pamiętać, że w
przypadku uzyskania wyroku uniewinniającego lub umarzającego postępowanie w
sprawie skarb państwa jest zobowiązany do zwrotu kosztów jakie ponieśliśmy w związku z
wynajęciem adwokata lub radcy prawnego. Nie można żądać natomiast zwrotu kosztów przeznaczonych na
nieprofesjonalną pomoc prawną, która
jest świadczona przez Kancelarie bez uprawnień. Tajemnica adwokacka oraz tajemnica
zawodowa radcy prawego obejmuje również sprawy o wykroczenia
Skazanie za wykroczenia, a karalność
Bardzo często zdarza się, że osoby skazane za
wykroczenie są przekonane, że wobec tego faktu należy je uznać za osobę karaną.
Nic bardziej mylnego, gdyż skazanie za wykroczenie
nie powoduje, że osoba ma status karanej. W toku przesłuchania przed Sądem osoba
taka na pytania, czy była karana może powinna odpowiedzieć przecząco. Prawie każdy
z nas w całym swoim życiu został ukarany za wykroczenie. Oczywiście starajmy się
ich nie popełniać, a nie jest to tak takie naruszenie prawa, jak w przypadku popełnienia
przestępstwa.
