Na czym polega dział
spadku?
Dział spadku to inaczej
podział pomiędzy spadkobierców majątku należącego do spadku. Po uzyskaniu
postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialnego aktu poświadczenia
dziedziczenia majątek spadkowy staje się własnością na zasadzie wspólności
wszystkich spadkobierców, dopiero dział spadku i zniesienie własności prowadzi
do przyznania spadkobiercom na wyłączną własność poszczególnych rzeczy
należących do masy spadkowej.
Czy mam obowiązek jako
spadkobierca przeprowadzić postępowanie o dział spadku?
Nie, nie jest to
wymagane. Nie obowiązuje też termin na wszczęcie takiego postępowania. Możesz
złożyć wniosek o dział spadku zaraz po stwierdzeniu jego nabycia lub też po
wielu latach. Jeżeli jednak chcesz dysponować składnikami spadku, np. sprzedać
nieruchomość należącą do spadku to musisz uzyskać zgodę pozostałych spadkobierców. Posiadanie rzeczy na
zasadzie współwłasności lub wspólności spadkowej nigdy nie jest preferowanym
stanem rzeczy, gdyż rodzi wiele problemów, między innymi z zarządzaniem
nieruchomością wspólną.
Ile kosztuje sprawa o
dział spadku?
Opłata sądowa z tytułu
wniosku o dział spadku, w przypadku gdy zawiera on zgodny projekt podziału i
nie obejmuje zniesienia współwłasności z innego tytułu wynosi 300 zł. Jeżeli
wniosek ten nie zawiera zgodnego projektu podziału wysokość opłaty sądowej
rośnie do 500 zł. Jeżeli natomiast wniosek o dział spadku zawiera również
żądanie zniesienia współwłasności z innego tytułu opłata sądowa wynosi, w
przypadku gdy ma on charakter zgodny 600 zł, natomiast gdy nie zawiera zgodnego
projektu podziału 1 000 zł.
Na czym polega
zniesienie współwłasności z innego tytułu
Dotyczy to sytuacji,
gdy spadkodawca nie był wyłącznym właścicielem, ale tylko współwłaścicielem danego
składnika majątkowego. W takim przypadku postępowanie o dział spadku może
obejmować nie tylko zniesienie współwłasności w ramach udział przysługującego
spadkodawcy, ale całej rzeczy.
Czym jest zgodny
projekt działu spadku
Zgodny projekt działu
spadku jest to dokument, który jest podpisany przez wszystkich spadkobierców i
zawiera proponowany sposób podzielenia aktywów i pasywów wchodzących w skład
spadku. W przypadku, gdy projekt ten obejmuje podział fizyczny nieruchomości
jako załącznik do niego należy dołączyć ostateczną i prawomocną decyzję o
podziale geodezyjnym nieruchomości. W praktyce bardzo rzadko następuje sądowy
dział spadku na podstawie zgodnego projektu podziału, gdyż w takim przypadku
znacznie szybszym rozwiązaniem jest dokonanie działu spadku w formie aktu
notarialnego.
Dział spadku u
notariusza – koszty
Jeżeli spadkobiercy są
zgodni co do podziału spadku mogą się udać w tym celu do notariusza. Akt
notarialny zawierający umowę o dział spadku
może być sporządzony w obecności spadkobierców albo ich pełnomocników.
Pełnomocnictwo musi być jednak w tym przypadku udzielone również w formie aktu
notarialnego. Koszt taksy notarialnej jest zależny od wartości majątku
spadkowego. Dla przykładu jeżeli wartość spadku wynosi 500 000 zł to
wówczas maksymalna taksa notarialna wynosi 3 407,10 zł. Do tej kwoty należy doliczyć
kwotę 7,38 zł za każdą stronę odpisu aktu notarialnego, którą notariusz nam
wyda. Jeżeli w skład spadku nie wchodzą rzeczy lub prawa, których przeniesienie
wymaga formy aktu notarialnego spadkobiercy mogą sporządzić umowę także w
zwykłej formie pisemnej.
Co powinien zawierać
wniosek o dział spadku?
Wniosek o dział spadku
powinien zawierać:
- dane wnioskodawcy i
pozostałych spadkobierców,
- proponowany sposób dokonania
działu spadku,
- informację w jaki
sposób Wnioskodawca i pozostali spadkobiercy do tej pory korzystali ze składników
spadku,
- informację na temat
tego jakie rzeczy, prawa oraz zobowiązania wchodzą w skład spadku.
- załączniki.
Dane wnioskodawcy i
uczestników
Wnioskodawca powinien
podać nie tylko swoje imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz numer PESEL, ale
także zawód, wysokości uzyskiwanych dochodów, posiadane nieruchomości, podać
jaki jest jego stan rodzinny oraz cywilny. Te informację mają znaczenie przy
podjęciu decyzji w sprawie działu spadku i zasądzenia spłat. Jeżeli chodzi o
pozostałych spadkobierców to należy podać ich imiona i nazwiska oraz adres, a
także inne informacje, jeżeli Wnioskodawca je posiada.
Proponowany sposób dokonania
dział spadku
Wnioskodawca powinien
poinformować Sąd, czy żąda aby spadek został podzielony poprzez fizyczny podział
rzeczy oraz czy zgadza się na przyznanie składników majątku spadkowego na jego wyłączną
własność, czy wolałby otrzymać od pozostałych spadkobierców spłatę pieniężną.
Informacja na temat korzystania
ze spadku
Najczęściej od daty
otwarcia spadku do złożenia wniosku o jego dział mija pewien okres. W tym
czasie zazwyczaj jeden lub większa liczba spadkobierców korzysta w jakiś sposób
ze składników spadku. Sąd powinien otrzymać informację, w tym zakresie, gdyż to
w jakim zakresie spadkobiercy korzystali do tej pory ze spadku może mieć wpływ
na ustalenie zasad wzajemnym rozliczeń oraz wybór spadkobiercy, które otrzyma
rzeczy wchodzące w skład spadku na wyłączną własność.
Informacja na temat
rzeczy należących do spadku
Aby dokonać działu
spadku należy wykazać, że dana rzecz lub prawo do niego należy. We wniosku o
dział spadku musimy szczegółowo opisać każdy składnik. Dla przykładu, w
przypadku nieruchomości musimy podać jej wartość, położenie, powierzchnie oraz
sposób użytkowania.
Załączniki
Do wniosku o dział spadku
należy w pierwszej kolejności dołączyć dokument potwierdzający uzyskanie prawa
do spadku. Może to być prawomocne postanowienie Sądu o stwierdzeniu nabycia spadku
lub też odpis notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia. Ponadto należy
dołączyć dokumenty potwierdzające, że dany składnik majątku należy do spadku. W
przypadku, gdy dla nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta wystarczy
dołączyć jej odpis. Jeżeli natomiast nieruchomość nie ma założonej księgi wieczystej
wnioskodawca musi postarać się o inny dokument, który potwierdzi własność. Dokumentem
tym może być orzeczenie Sądu np. stwierdzającym zasiedzenie nieruchomości albo decyzja
administracyjna, np. akt nadanie ziemi. W przypadku pojazdów będzie to
natomiast najczęściej jego dowód rejestracyjny.
Jak wygląda rozprawa o
dział spadku
Najczęściej w pierwszej
kolejności Sąd dąży do tego, aby spadkobiercy zawarli ugodę. Jeżeli zawarcie
ugody nie jest możliwe Sąd przesłuchuje poszczególnych uczestników postępowania
tak, aby ustalić jakie jest ich stanowisko. Najczęściej zachodzi także potrzeba
powołania biegłego sądowego, który w operacje szacunkom określi wartość rzeczy
wchodzących do masy spadkowej.
Jaki jest koszt
biegłego rzeczoznawcy majątkowego?
W przypadku domu
jednorodzinnego koszt wynagrodzenia biegłego rzeczoznawcy majątkowego zamyka
się w kwocie 5 000 zł. Z uwagi na ten fakt bardzo dobrym rozwiązaniem jest
porozumienie pomiędzy spadkobiercami i wyrażenie zgodnej woli powierzenia
zadania sporządzenia operatu szacunkowego prywatnemu rzeczoznawcy. Koszt takie
operatu wynosi ok. 1 500 zł. Aby, jednak taki dokument mógł stanowić dowód
w sprawie na okoliczność wartości spadku wszyscy uczestnicy muszą na to wyrazić
zgodę.
Ile czeka się na sporządzenie
operatu określającego wartość nieruchomości?
W przypadku biegłych sądowych
okres oczekiwania na sporządzenie tego dokumentu wynosi zwykle 3 miesiące.
Czy mogę zakwestionować
wycenę określona w opinii biegłego?
Tak, jak najbardziej.
Najczęściej Sąd wraz z doręczeniem odpisu tej opinii zobowiązuje uczestnika do
złożenia ewentualnych zastrzeżeń pod rygorem im pominięcia w dalszym toku
postępowania. Z praktyki wynika jednak, że zastrzeżenia takie bardzo rzadko są
przez Sąd uwzględniane. Najczęściej wartość nieruchomości jest ustalana na
podstawie całkowicie obiektywnych kryteriów, a operat szacunkowy sporządzony
przez biegłego nie posiada istotnych błędów, które mogły by podważyć
sporządzoną wycenę.
W jaki sposób Sąd może
podzielić spadek?
Najczęściej dział
spadku jest dokonywany w ten sposób, że jeden ze spadkobierców otrzymuje na
wyłączną własność składniki spadku, natomiast pozostali spadkobiercy są
uprawnieni do dokonania spłaty. Istnieje też możliwość fizycznego podziału
nieruchomości. W takiej sytuacji jednak zwykle wymagana jest prawomocna decyzja
zatwierdzająca podział geodezyjny. Jeżeli taka decyzja nie została wydana przed
wszczęciem postępowania Sąd je zawiesi i wyznaczy osobie zainteresowanej termin
na jej uzyskanie.
Czy spłata w ramach
działu spadku może być rozłożona na raty?
Tak, ale w wyjątkowych
sytuacjach. Sąd może też określić termin wymagalności roszczenia według daty
późniejszej niż data uzyskania przez orzeczenie prawomocności, aby spadkobierca
zobowiązany do dokonania spłaty zyskał odpowiednią ilość czasu na zgromadzenie
potrzebnych środków finansowych. Należy jednak pamiętać, że w przypadku gdy
spadkobierca nie ma środków na spłatę istnieje możliwość sprzedaży
nieruchomości i podziału środków z tego tytułu.
Jaki jest Sąd właściwy
w sprawach o dział spadku?
W sprawie o dział
spadku orzeka zawsze Sąd Rejonowy bez względu na wartość przedmiotu sporu.
Właściwy do rozstrzygnięcia jest ten Sąd Rejonowy, w okręgu którego znajduje
się ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy. Sąd Rejonowy w Jarosławiu jest właściwy
dla spraw o dział spadku po osobach, których ostatnie miejsce zamieszkania
znajdowało się w powiecie jarosławskim.
Kto ponosi koszty
działu spadku?
Tymczasowo koszty
postępowania o dział spadku ponosi Wnioskodawca, który może się również ubiegać
o to, aby Sąd go ich zwolnił. W orzeczeniu kończącym postępowanie pozostali
uczestnicy najczęściej są zobowiązani do zwrócenia Wnioskodawcy poniesionych
kosztów, w wysokości odpowiadającej ich udziałom. Oznacza to, że jeżeli ktoś
posiada ¼ udziały w spadku powinien pokryć czwartą część kosztów poniesionych
przez Wnioskodawcę w postępowaniu o dział spadku. Bardzo dużo osób rezygnuje ze
sprawy o dział spadku właśnie ze względu na koszty, zwłaszcza w sytuacji, gdy
ich udział w spadku jest niewielki.
Co jeżeli spadkobierca
uchyla się od dokonania spłaty?
Jeżeli spadkobierca, który
otrzymał rzeczy należące do spadku na wyłączną własność nie dokonał należnych
spłat należy zaopatrzyć prawomocny postanowienie o dział spadku w klauzulę
wykonalności i skierować sprawę do egzekucji, której koszty poniesie osoba
zobowiązana do spłaty. W razie potrzeby można też wnosić o to, aby Sąd nakazał
wpisanie hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości zabezpieczającej wierzytelności,
z tytułu spłat na rzecz pozostałych spadkobierców.
Zgłoszenie działu
spadku do urzędu skarbowego
Co do zasady działu
spadku nie trzeba zgłaszać do urzędu skarbowego. Jest jednak pewien wyjątek.
Jeżeli w wyniku działu spadku spadkobierca otrzymał składnik majątkowy na
wyłączną własność, który biorąc pod uwagę wysokość zasądzonej spłaty nie
odpowiadał wartości jego udziału to wówczas uznaje się, że spadkobierca ten
uzyskał przychód, który musi zostać opodatkowany. Z uwagi na ten fakt po
dokonaniu działu spadku, czy to sądowego, czy też w formie aktu notarialnego
lub formie pisemnej warto skonsultować się z radcą prawnym, adwokatem
zajmującym się prawem podatkowym lub też doradcą podatkowym.
Ile trwa postępowanie o
dział spadku?
Postępowanie o dział
spadku, w którym powołany jest biegły sądowe zwykle trwa od 6 miesięcy do roku
czasu. W poszczególnych Sądach czas oczekiwania może być dłuższy lub krótszy.
Ile kosztuje
reprezentacja w postępowaniu o dział spadku?
Koszty wynagrodzenia
adwokata lub radcy porwanego są uzależnione od wartości udziału w spadku. Jeżeli wartość udziału w spadku wynosi 100 000 zł honorarium naszej
Kancelarii wynosi 5 400 zł. Jest to stawka minimalna określona w
rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców
prawnych. Usługa obejmuje zarówno przygotowanie wniosku o dział spadku i innych
dokumentów oraz pism, które będą konieczne, a także reprezentację w Sadzie. Za
każdy termin rozprawy nie są pobierane dodatkowe opłaty.
Wzór wniosku o dział
spadku
Jeżeli potrzebujesz
wzoru wniosku o dział spadku jest on dostępny tutaj.
Możesz go wypełnić i wysłać do Sądu. Jeżeli chciałbyś jednak, aby Twoją sprawą
zajął się radca prawny to zapraszamy do kontaktu.