Nabycie spadku

Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku jest wszczynane przeważnie na wniosek spadkobiercy, rzadziej wierzyciela spadkodawcy. Niejednokrotnie postępowania te są przeprowadzane na długo po śmierci spadkodawcy. Przeprowadzić takie postępowanie można samodzielnie lub podpisać pełnomocnictwo dla radcy prawnego lub adwokata, który załatwi wszelkie formalności. Więcej informacji znajdziesz na tej stronie. Nabycie spadku oznacza przejście ogółu praw spadkodawcy na spadkobierców bez określania co wchodzi w skład spadku i jakie składniku majątku spadkodawcy otrzymują poszczególni spadkobiercy. Nabycie spadku może nastąpić z ustawy albo z testamentu.

Jak uzyskać potwierdzenie nabycia spadku?

Sprawę spadkową o stwierdzenie nabycia spadku można załatwić:

• w Sądzie,
• u notariusza.

Notarialne poświadczenie dziedziczenia

Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia to dokument, który może sporządzić wyłącznie notariusz. Warunkiem sporządzenia tego aktu jest to, aby wszyscy spadkobiercy byli obecni w Kancelarii notarialnej. Udział w sporządzeniu tego aktu musi mięć charakter osobisty, gdyż nie można w tym celu skorzystać z pomocy pełnomocnika.

Ile kosztuje sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia?

Samo sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia i poprzedzającego go protokołu dziedziczenia to koszt 184 zł. Jeżeli nie upłynął jeszcze termin do złożenia oświadczenia, w zakresie przyjęcia lub odrzucenia spadku to wówczas należy doliczyć także kwotę 61,50 zł za przyjęcie oświadczenia od każdego ze spadkobierców. W sytuacji, gdy zmarły sporządził testament zachodzi także konieczność otwarcia i ogłoszenia testamentu, co wiąże się z kosztem w kwocie 61,50 zł. Jeżeli spadkobiercy chcą, aby został im wydany odpis aktu poświadczenia dziedziczenia są zobowiązani do zapłaty kwoty 7, 38 zł za każdą stronę.

Jakie dokumenty są potrzebne do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia?

Do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia potrzebny jest skrócony akt zgonu spadkodawcy oraz skrócony odpis aktu jego małżeństwa, jeżeli w dniu śmierci pozostawał w związku małżeńskim. Potrzebne będą także skrócone  akty urodzenia lub małżeństwa, w przypadku kobiet zamężnych spadkobierców. Koszt wydania jednego skróconego aktu stanu cywilnego, np. zgonu, urodzenia lub małżeństwa wynosi 22 zł. Notariusz będzie także wymagał okazania dokumentu zawierającego numer PESEL spadkodawcy.

Jak długa trzeba czekać na akt poświadczenia dziedziczenia?

Akt poświadczenia dziedziczenia zostanie  sporządzony przez notariusza w ciągu jednego spotkania. Wcześniej należy jednak umówić wizytę u notariusza oraz zgromadzić wszystkie potrzebne dokumenty. Warto także pamiętać, aby zabrać na wizytę u notariusza aktualny dowód tożsamości, np. dowód osobisty lub paszport, aby rejent mógł potwierdzić naszą tożsamość.

Kiedy nie ma możliwości sporządzenia aktu poświadczenie dziedziczenia?

W niektórych sytuacjach nie ma możliwości sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia. Dzieję się tak wówczas gdy nie są ku temu spełnione obligatoryjne warunki. Przede wszystkim akt poświadczenia dziedziczenia może być sporządzony tylko wówczas, gdy wszyscy spadkobiercy stawią się osobiście przed notariuszem i są zgodni co do kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia, a także sam notariusz nie poweźmie, w tym zakresie wątpliwości. Ponadto notariusz ma obowiązek odmówić sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, gdy uzna, że w sprawie zastosowanie znajduje jurysdykcja państwa obcego lub też kwestia jurysdykcji budzi uzasadnione wątpliwości.  Notariusz nie może również sporządzić tego aktu, gdy spadek został otwarty przed dniem 1 lipca 1984 r.

Co w sytuacji, gdy nie można sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia?

W takiej sytuacji zainteresowani, jeżeli chcą uzyskać potwierdzenie prawa do spadku muszą złożyć do Sądu wniosek o stwierdzenie jego nabycia. Wniosek taki można złożyć samodzielnie lub też skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego.

Co powinien zawierać wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?

Taki wniosek powinien zawierać:

• dane spadkodawcy, w tym imię i nazwisko, numer PESEL, stan cywilny, datę śmierci oraz adres ostatniego miejsca zamieszkania,
• dane spadkobierców, w tym ich adres, podstawę dziedziczenia, stopień pokrewieństwa ze spadkodawcą, jeżeli taki występuje, a także imiona ich rodziców,
• dane wnioskodawcy, w tym adres zamieszkania oraz numer PESEL,
• wniosek o otwarcie i ogłoszenie testamentu, jeżeli taki testament został sporządzony,
• informację o złożonych przez spadkobierców oświadczeniach o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, jeżeli takie oświadczenia zostały złożone lub informację o braku złożenia takich oświadczeń w terminie,
• informację, czy w skład  spadku wchodziło gospodarstwo rolne lub przedsiębiorstwo objęte zarządem sukcesyjnym,
• informację, czy w skład spadku wchodziły nieruchomości, a jeżeli tak numery prowadzonych dla nich ksiąg wiecznych jeżeli takie zostały założone,
• określenie kręgu spadkobierców ustawowych oraz testamentów oraz wielkości przysługujących im udział,
• wskazanie interesu prawnego Wnioskodawcy , jeżeli nie jest on spadkobiercą ustawowym lub testamentowych labo zapisobiercą,
• załączniki w postaci skróconego odpisu aktu zgonu spadkodawcy, aktu jego małżeństwa, jeżeli pozostawał  w związku małżeńskim  oraz  aktu urodzenia, względnie małżeństwa spadkobierców ustawowych,
• dowód uiszczenia opłaty sądowej oraz opłaty z tytułu ogłoszenia postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w Krajowym Rejestrze Spadkowym,
• podpis Wnioskodawcy.

Dane spadkodawcy

Należy podać dane spadkodawcy, gdyż bez tych danych Sąd nie może procedować. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku musi dotyczyć konkretnej, zindywidualizowanej osoby.

Dane spadkodawców

We wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy podać dane spadkodawców, w tym dane adresowe. Jeżeli Wnioskodawca nie posiada tych danych Sąd będzie musiał zarządzić ogłoszenie wzywające potencjalnych spadkobierców lub zapisobierców do zgłoszenia swoich roszczeń, którego koszty będzie musiał pokryć Wnioskodawca.

Dane Wnioskodawcy

Wnioskodawca musi podać swoje dane, gdyż w przeciwnym wypadku Sąd wezwie do ich uzupełnienia pod rygorem zwrotu wniosku.

Wniosek o otwarcie i ogłoszenie testamentu

Jeżeli testament nie został jeszcze otwarty i ogłoszony, np. u notariusza w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku Sąd dokona tej czynności w toku postępowania. Czasem zdarza się, że wnioskodawca nie posiada dokumentu testamentu, a ujawni go wtoku postępowania dopiero inny jego uczestnik, np. spadkobierca.

Informacja o oświadczeniach spadkobierców

Spadkobierca ma 6 miesięcy od daty otwarcia spadku na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Jeżeli w tym terminie świadczenie takie nie zostanie złożone uznaje się, że spadkobierca przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Informacja na temat gospodarstwa lub zarządu sukcesyjnego

W postępowaniu spadkowym Sąd musi ustalić te informację. Co prawda, w aktualnym stanie prawnym gospodarstwo rolne dziedziczone jest na zasadach ogólnych, ale jeżeli spadek został otwarty w czasie obowiązywania poprzednich przepisów do dziedziczenia gospodarstwa rolnego stosuje się przepisy odrębne. Jeżeli chodzi o zarząd sukcesyjny jest to instytucja, która ma zapewnić ciągłość działania przedsiębiorstwa  prowadzonego w formie indywidualnej działalności gospodarczej po śmierci jej właściciela.

Informacje o nieruchomościach

Co prawda w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku Sąd nie ustala składników majątku spadkowego, jednak praktyką Sądów jest ustalenie numerów ksiąg wieczystych nieruchomości, w celu zawiadomienia wydziału ksiąg wieczystych z zmianie właścicieli.

Określenie udziałów przysługujących  spadkobiercom

Sąd z urzędu ustala kto jest spadkobiercom i jaki udział w spadku mu przysługuje, jednak we wniosku warto jest wskazać na te okoliczności samemu, tak aby już na wstępie te kwestie były jasne.

Wskazanie interesu prawnego

Interes prawny spadkobierców w uzyskaniu postanowienia jest oczywisty, podobnie sytuacja wygląda, w przypadku zapisobierców, czy to zwykłych, czy to windykacyjnych. Jeżeli natomiast Wnioskodawca jest osobą spoza tego kręgu, np. wierzycielem musi wykazać swój interes prawny odpowiednim dowodami np. wyrokiem Sądu zasądzającym na jego rzecz od spadkodawcy kwotę pieniężną. Wierzyciel spadkodawcy, w celu prowadzenia egzekucji przeciwko jego spadkobiercom musi uzyskać  klauzulę wykonalności przeciwko tym spadkobiercom do czego potrzebne jest postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.  

Dowód uiszczenia opłaty sądowej

Do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy dołączyć potwierdzenie wniesienia opłaty sądowej w kwocie 50 zł oraz opłaty za ogłoszenie orzeczenia w Krajowym Rejestrze Spadkowym w kwocie 5 zł, razem 55 zł. Jeżeli spadkodawca wnosi o odebranie od niego oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku należy do tego doliczyć również opłatę sądowa w wysokości 50 za każde oświadczenie. Wnioskodawca może również ubiegać się o zwolnienie z kosztów sądowych zgłaszając odpowiedni wniosek wraz z oświadczeniem o stanie rodzinnym, dochodach, majątku oraz źródłach utrzymanie, jednak z uwagi na fakt, że opłaty w postępowaniu spadkowym nie są wysokie szansę na pozytywne rozstrzygnięcie Sądu lub referendarza sądowego są niewielkie.

Załączniki

W celu uzyskania potrzebnych do sprawy aktów stanu cywilnego należy złożyć papierowy lub elektroniczny wniosek o wydanie skróconych aktów do dowolnego Urzędu Stanu Cywilnego. Najlepiej jednak wybrać Urząd, w którym znajduje się dany akt, gdyż wówczas czas oczekiwania na wydanie dokumentu będzie krótszy.

Podpis

Pod każdym dokumentem adresowanym do Sądu musisz się podpisać. Jeżeli w sprawie reprezentuje Cię radca prawny lub adwokat to wówczas on podpisuje i kieruje pisma do Sądu.

Jak ustalić krąg dziedziczenia?

W pierwszej kolejności dziedziczą spadkobiercy testamentowi. W testamencie spadkodawca określa jaki udział im przysługuje. Jeżeli spadkodawca nie sporządził testamentu jako spadkobiercy ustawowi są powołane jego dzieci oraz małżonek, którzy dziedziczą w częściach równych, z tym zastrzeżeniem, że małżonkowi nie może przypaść udział mniejszy niż jedna czwarta spadku. Jeżeli natomiast sam spadkodawca  w dniu śmierci nie posiadał małżonka, np. był wdowcem, kawalerem lub rozwodnikiem to wówczas cały spadek trafi do jego dzieci. Jeżeli natomiast spadkodawca nie miał dzieci, ale posiadał małżonka to wówczas spadek przypada do równego podziału pomiędzy jego małżonka i jego  rodziców. Udział małżonka wynosi wówczas ½ spadku. Jeżeli rodzice spadkodawcy nie żyją udział w spadku, który  im przysługuje należy się ich zstępnym, w praktyce rodzeństwu spadkodawcy, a gdy i oni zmarli ich dzieciom.

Jak długo trzeba czekać na rozstrzygnięcie sprawy?

Po złożeniu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku pismo jest rejestrowane w sekretariacie Sądu i nadawana jest sygnatura sprawy. Następnie w trybie losowania przydzielany jest sędzia referent do sprawy. Sędzia lub jego asystent bada czy pismo spełnia wymogi formalne, a jeżeli nie to wzywa Wnioskodawcę  do ich uzupełniania. Na zarządzenie asystenta w tym zakresie przysługuje środek zaskarżenia w postaci zastrzeżenia. Jeżeli natomiast pismo spełnia wymogi Sąd zarządza jego doręczenie pozostałym uczestnikom postępowania, najczęściej zobowiązując ich do złożenia odpowiedzi w termie 14 dni.

Co jeżeli nie znam danych spadkobierców lub w urzędzie nie chcą mi wydać potrzebnych dokumentów?

W postępowaniu o stwierdzenie  nabycia spadku Sąd powinien działać z urzędu. W przypadku, gdy Twój wniosek został zwrócony z powodu nie uzupełnienia braków formalnych z takiego powodu, że nie mogłeś uzyskać potrzebnych dokumentów istnieje możliwość złożenia środka zaskarżenia od decyzji Sądu. Nie mniej jednak najlepiej, gdy wniosek będzie kompletny, gdyż wówczas Sąd będzie mógł szybko i sprawnie rozpatrzyć sprawę.

Czy prawo do spadku ulega przedawnieniu?

Nie, sprawę spadkową możesz przeprowadzić nawet po wielu latach, jednak najczęściej uzyskanie potwierdzenia nabycia spadku leży w Twoim interesie. Warto jak najszybciej uporządkować sprawy spadkowe, gdyż z biegiem lat będzie to coraz trudniejsze. Warto również zaznaczyć, że w niektórych sytuacjach możesz stracić prawa do składników  majątku spadkowego, np. jeżeli osoba trzecia nabędzie jej własność w drodze zasiedzenia. W praktyce bardzo wiele spadków nie zostało objętych przez ich spadkobierców, co nie jest korzystne z punktu widzenia obrotu gospodarczego, ani prawnego.

Kto może sporządzić wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?

Może to zrobić adwokat, radca prawny lub też możesz sporządzi taki wniosek samodzielnie. Jeżeli chciałbyś taki wniosek sporządzić samodzielnie zapraszamy do skorzystania z wzorów dostępnym na naszej stronie. Jeżeli natomiast zamierzasz powierzyć sprawę radcy prawnemu zapraszamy dom kontaktu.