Zasada prawa rzymskiego 

Lex retro non agit to łacińska sentencja prawnicza opisująca jedną z podstawowych zasad porządków prawnych. Wywodzi się ona jeszcze z prawa rzymskiego i dla większość wydaje się oczywista nie można bowiem karać kogoś za czyny, które w chwili ich popełnienia nie był przestępstwem. Zasada ta dotyczy przede wszystkim prawa stanowionego, w przypadku bowiem prawa naturalnego jego normy co do zasady pozostają niezmienne. Właśnie dlatego zbrodniarze nazistowscy byli sądzeni według prawa naturalnego.

Vacatio legis 

Zasadą jest, że ustawa wchodzi w życie z chwila jej ogłoszenia, prawodawca może jednak przewidzieć tak zwane vacatio legis, czyli okres od ogłoszenia ustawy do dnia jej ogłoszenia do dnia, w którym zaczyna obowiązywać. Zalecane jest, aby właśnie taki okres przejściowy przewidzieć, bowiem obywatele powinni zapoznać się z treścią aktu prawnego zanim zacznie on obowiązywać. Zasadą jest również, że to stosunków prawnych znajdują zastosowanie te nowe normy, chyba, że przepis stanowi inaczej. Nie może być jednak tak, co potwierdza Trybunał Konstytucyjny, że stosunki prawne powstałe przed dniem wejścia aktu prawnego ulegają radykalnej zmianie, której podmioty stosunku prawnego nie mogły przewidzieć, a jednocześnie zmiana ta w sposób wyjątkowo niekorzystny kształtuje ich prawa czy tez obowiązki. Najczęściej przepisy nowego aktu przewidują również rozwiązania przejściowe w tym zakresie.

Cele funkcjonowania zasady

Zasada nie działania prawa wstecz służy zarówno stabilizacji systemu prawnego jak i ochronie praw nabytych. Jednak nie jest zasada bezwzględną, w szczególnie uzasadnionych przypadkach zasadnym jest wprowadzenie wyjątków od tej reguły. Wyjątki te nie powinny jednak dotyczyć prawa karnego na niekorzyść sprawcy, jako że nie powinno się ścigać ze czyn który w chwili jego popełnienia nie narusza prawa. Nie jest natomiast działaniem prawa wstecz ocena zdarzeń, który nastąpiły w czasie obowiązywania starego prawa według właśnie tego prawa. Jeżeli np. oceniamy ważność decyzji administracyjnej musimy brać pod uwagę te właśnie przepisy. W przypadku wątpliwość ogólną zasadą jest natomiast obowiązywanie nowej ustawą zgodnie z zasadą ex posteriori derogat legi anteriori. Działanie prawa wstecz nazywane jest natomiast retroakcją.

Kontakt z Kancelarią 

Jeżeli masz wątpliwość dotyczące tego, czy w związku ze zmianą przepisów Twoja sytuacja prawna ulegnie zmianie możesz skonsultować się z adwokatem lub radcą prawnym. Jako radca prawny chętnie udzielę Ci pomocy prawnej wyjaśniając wątpliwości w zakresie prawnych norm inter-temporalnych. W związku z tym serdecznie zapraszamy do mojego biura w Jarosławiu, Rzeszowie oraz Przeworsku.