Upadłość konsumencka Kraków- Kancelaria Radcy Prawnego J. Orłowska-Pączek

• adres: ul. Dajwór 14/19, 31-052 Kraków
• koszt usługi: 4 200 zł
• opłata sądowa: 30 zł
• czas realizacji: 2-3 dni
• nazwa Kancelarii: Kancelaria Radcy Prawnego J. Orłowska-Pączek
• telefon: +48 726 606 175
• witryna: https://www.radca-orlowska.pl/upadlosc-konsumencka-krakow
• e-mail: kontakt@radca-orlowska.pl
• zakres usługi: prowadzenie całego postępowania w imieniu Klienta
• Sąd właściwy: Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia

Wpływ upadłości konsumenckiej na stosunki majątkowe małżeńskie

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej w Krakowie wiąże się z daleko idącymi skutkami nie tylko dla upadłego konsumenta, ale także dla jego małżonka. Przed podjęciem decyzji o złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej warto poinformować swojego małżonka o skutkach jakie będą się wiązać z ogłoszeniem naszej upadłości konsumenckiej.

Czy małżonek dowie się o tym, że ogłosiliśmy upadłość konsumencką?

Tak, o tym fakcie małżonek dłużnika może się dowiedzieć nie tylko z obwieszczenia, które jest publikowane w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, ale zostanie także powiadomiony na piśmie przez syndyka. Na pewno nie da się ukryć faktu ogłoszenia upadłości konsumenckiej przed małżonkiem. Małżonek dłużnika może też dowiedzieć o tym, że złożył on wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, gdyż informacja taka pojawi się w Krajowym Rejestrze Zadłużonych.

Najważniejsze skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej dla małżonka dłużnika

Przede wszystkim z dniem ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez jednego z małżonków pomiędzy małżonkami powstaje z mocy prawa ustrój rozdzielności majątkowej, jeżeli wcześniej pomiędzy małżonkami obowiązywał  ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej, czy to ustawowy, czy to umowny. Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej nie jest też dopuszczalny podział majątku wspólnego. Co ważne do masy upadłościowej nie wchodzi udział w majątku wspólnym małżonków, ale wszystkie jego składniki. Małżonkowi dłużnika nie będzie zatem przysługiwać udział w majątku wspólnym, a jedynie roszczenie w stosunku do masy upadłościowej o zapłatę kwoty odpowiadającej równowartości połowy majątku objętego wspólnością majątkową. Małżonek dłużnika nie jest w tym przypadku w żaden sposób uprzywilejowany, a  co więcej musi zgłosić swoją wierzytelność syndykowi pod rygorem pominięcia w toku postępowania upadłościowego. Zgłoszenie takie małżonek musi dokonać za pośrednictwem systemu teleinformatycznego Krajowego Rejestru Zadłużonych. Zasadniczo tylko zawarcie umowy o ustanowienie rozdzielności majątkowej w odpowiednio wcześniejszym czasie umożliwia zabezpieczenie interesów drugiego małżonka tak, aby stan jego majątku nie został naruszony w toku postępowania upadłościowego.

Ponadto obowiązuje domniemanie, powstały w okresie prowadzenia  przedsiębiorstwa przez upadłego został nabyty ze środków pochodzących z dochodów tego przedsiębiorstwa. . Przepis ten znajduje zastosowanie  głównie w przypadku upadłości gospodarczej, ale także w upadłości konsumenckiej może mieć istotne znaczenie dla sprawy. 

Upadłość konsumencka, a egzekucja komornicza- skutki dla małżonka

W przypadku postępowania egzekucyjnego komornik sądowy może prowadzić egzekucję z majątku wspólnego tylko i wyłącznie, gdy wierzyciel przedłoży klauzulę wykonalności wystawioną przeciwko obydwojgu małżonków. Jeżeli zobowiązanie zaciągnęło obydwoje małżonków i tytuł egzekucyjny obejmuje ich oboje wówczas sytuacja jest jasna, potrzebna do prowadzenia egzekucji klauzula wykonalności zostanie przez Sąd nadana na wniosek wierzyciela. Jeżeli jednak zobowiązanie zostało zaciągnięte tylko przez jednego z małżonków i to on zostaje pozwany i zobowiązany przez Sąd do zapłaty to wtedy wierzyciel musi uzyskać klauzulę wykonalności odrębnie także przeciwko drugiemu małżonkowie, który nie był stroną umowy.  Postępowanie klauzulowe nie jest wówczas automatyczne, gdyż wierzyciel musi w jego toku wykazać w sposób nie budzący wątpliwości, że małżonek dłużnika wyraził na piśmie zgodę na zaciągnięcie takiego zobowiązania. Dopiero gdy uzyska ten dokument może złożyć wniosek o prowadzenie egzekucji z majątku wspólnego małżonków.

W przypadku upadłości konsumenckiej natomiast małżonek upadłego  odpowiada majątkiem wspólnym także gdy nie wyraził zgody na zaciągniecie zobowiązania. Reasumując, zazwyczaj, w przypadku posiadania wartościowego majątku wspólnego interesy majątkowe małżonka dłużnika są w znacznie mniejszym stopniu zabezpieczone w postępowaniu upadłościowym prowadzonym w stosunku do konsumenta, niż w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez komornika sądowego.

Ustalenie nierównych udziałów małżonka w majątku wspólnym, a upadłości konsumencką

Co do zasady ochrona interesów majątkowych małżonka dłużnika polega na tym, że może on uzyskać zaspokojenie na takich samych zasadach jak pozostali wierzyciele upadłego, wartość roszczenia tego małżonka co do zasady odpowiada zaś połowie wartości majątku wspólnego, gdyż domniemywa się, ze udziału małżonków wspólnych są równe. Jest to domniemanie wzruszalne.  Zgodnie bowiem z art.43 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku, zaś spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z takim żądaniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji, a przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Przepis ten znajduje zastosowanie także w postępowaniu z zakresu upadłości konsumenckiej gdyż przepisy prawa upadłościowego nie zawierają, w tym zakresie odrębnych regulacji. Tezę tę potwierdza Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do orzeczenia z dnia 15 listopada 2018 r. wydanym w sprawie o sygn. akt III CZP59/18.

Jakie składniki majątku wspólnego nie wejdą do masy upadłościowej?

Do masy upadłościowej nie wejdą takie przedmioty należące do majątku wspólnego małżonków, które spełniają dwa warunki łącznie:

• służą wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej,
• zostały nabyte do majątku wspólnego na co najmniej dwa lata przed ogłoszeniem upadłości konsumenckiej przez drugiego małżonka.

Skuteczność względem masy upadłości ustanowienia rozdzielności majątkowej przez Sąd

Zgodnie z art. 54 par. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej

Orzeczenie Sądu ustanawiające pomiędzy małżonkami rozdzielność majątkowa jest skuteczne w dwóch sytuacjach:

• orzeczenie Sądu w tym zakresie zapadło wcześniej niż rok przed dniem ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez małżonka,
• orzeczenie Sądu zapadło w okresie jednego roku przez ogłoszeniem upadłości konsumenckiej przez małżonka, pod warunkiem, że pozew o ustanowienia rozdzielności majątkowej został złożony na co najmniej dwa lata przed dniem ogłoszenia upadłości.

Warto zaznaczyć, że brak skuteczności wydania takiego orzeczenia w stosunku do masy upadłościowej następuje z mocy prawa. W tym przypadku nie jest konieczne żadne działanie ze strony syndyka. Spełnienie jednego z dwóch wymienionych warunków powoduje, że majątek wspólny nie zasili funduszy masy upadłości, co najczęściej jest korzystne dla upadłego dłużnika oraz jego małżonka. Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej Sąd nie może ustanowić rozdzielności majątkowej z datą wcześniejszą niż data ogłoszenia upadłości konsumenckiej.

Skuteczność powstania rozdzielności majątkowej z mocy prawa przed dniem ogłoszenia upadłości konsumenckiej

Rozdzielność majątkowa pomiędzy małżonkami może też powstać z mocy prawa na podstawie:

• orzeczenia rozwodu,
• orzeczenia separacji,
• ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków.

W takim przypadku również orzeczenie w zakresie rozwodu, separacji czy ubezwłasnowolnienia, w zakresie w jakim powoduje ustanowienie pomiędzy małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej nie jest skuteczne względem masy upadłościowej, chyba, że:

• orzeczenie rozwodu, separacji lub ubezwłasnowolnienia nastąpiło nie wcześniej niż rok przed dniem ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez małżonka,
• orzeczenie takie zapadło w okresie jednego roku przed ogłoszeniem upadłości konsumenckiej przez małżonka, pod warunkiem, że pozew lub wniosek o jego wydanie został złożony na co najmniej dwa lata przed dniem ogłoszenia upadłości.

W tym jednak przypadku, pomimo braku spełnienia ww. przesłanek  małżonek dłużnika może żądać uznania rozdzielności majątkowej za skuteczną jeżeli łącznie są spełnione dwie przesłanki:

• małżonek dłużnika nie wiedział o istnieniu podstaw do ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez drugiego małżonka,
• powstanie rozdzielności majątkowej nie prowadziło do pokrzywdzenia wierzycieli,
• małżonek dłużnika wniesie powództwo do Sądu upadłościowego w tym zakresie.

W przypadku wniesienia powództwa o uznanie skuteczności powstania rozdzielności majątkowej z mocy prawa Sąd może je zabezpieczyć poprzez ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania mienia, które stanowiło majątek wspólny małżonków.

Kiedy zawarcie intercyzy będzie skuteczne w stosunku do masy upadłościowej?

Intercyza to inna nazwa, bardziej potoczna umowy majątkowej małżeńskiej, która musi być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Umowa taka modyfikuje ustawowy ustrój majątkowy obowiązujący małżonków z mocy prawa. Intercyza może rozszerzać ustawową wspólnością majątkową, poprzez uznanie, że niektóre składniki majątku osobistego małżonków zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym zostaną zaliczone do majątku wspólnego albo zawężać ustawową wspólność majątkową poprzez przesuniecie składników z majątku wspólnego do majątku osobistego. Umowa taka może także albo rozszerzać ustrój majątkowy na wszystkie składniki majątku małżonków, a wówczas majątki osobiste małżonków, w zakresie składników nabytych po zawarciu małżeństwa nie istnieją, a co bardziej powszechne w obrocie wprowadzić pełną rozdzielność majątkową. Małżonkowie w tym ostatnim przypadku posiadają tylko majątki odrębne, a majątek wspólny nie istnieje.

Umowa, która ustanowiła pomiędzy małżonkami rozdzielność majątkową lub ograniczyła ustawową wspólność majątkową jest skuteczna w stosunku do masy upadłościowej dłużnika, który ogłosił upadłość konsumencką jeżeli umowa taka została zawarta co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Jeżeli umowa majątkowa małżeństwa została zawarta w okresie wcześniejszym to z mocy prawa jest bezskuteczna w stosunku do masy upadłościowej.

Nie oznacza to jednak, że czynność zawarcia takiej umowy dokonana wcześniej nie może zostać uznana za bezskuteczną. W takim przypadku syndyk może domagać uznania takiej czynności za bezskuteczną na podstawie art. 527 kodeksu cywilnego, który reguluj tak zwaną skargę paulińską. Jeżeli umowa majątkowa małżeńską została zawarta, w celu pokrzywdzenia wierzycieli, a małżonek dłużnika o tym wiedział lub przy dochowaniu należytej staranności mógł sie dowiedzieć to Sąd powinien na żądanie syndyka uznać, że czynność tak jest bezskuteczna w stosunku do masy upadłościowej. W takim przypadku cały majątek wspólny małżonków zasili fundusz masy upadłościowej. Co więcej działanie dłużnika, który zawiera umowę majątkową małżeńska w celu pokrzywdzenia wierzycieli może być potraktowane jak zachowanie z zamiarem doprowadzenia dłużnika do stanu niewypłacalności lub istotnego pogorszenia takiego stanu w rozumieniu art. 491 (14a) ustawy z dnia 28 litego 2003 r. prawo upadłościowe co może skutkować odmową oddłużenia upadłego dłużnika, chyba, że przeciwko takiemu rozstrzygnięciu sprawy przemawiają zasady słuszności lub względy humanitarne.

Czy można cofnąć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej po negatywnej reakcji małżonka?

Jeżeli małżonek dowiedział się o negatywnych konsekwencjach  jakie powoduje okoliczność ogłoszenia przez dłużnika upadłości konsumenckiej dopiero, np. gdy syndyk przystąpił do ustalenia składu majątku wspólnego upadły może cofnąć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. W praktyce takie sytuacje się zdarzają, zwłaszcza gdy majątek wspólny małżonków jest cenny, a upadły nie chce aby jego relację z małżonkiem ucierpiały. W przypadku cofnięcia wniosku postępowanie zostanie umorzone  przez Sąd, jednak umorzenie w tym przypadku nie będzie stanowić przeszkody do złożenia wniosku ponownie i uzyskania oddłużenia w toku ponownie wszczętego postępowania.

Podsumowanie

Upadłość konsumencka często nie jest korzystna dla małżonka osoby, która tę upadłość ogłosiła. Wszelkie czynności, których celem będzie umowne przeniesienie składników majątkowych należących do masy upadłościowej do majątku małżonka dłużnika, w celu zapobieżenia zaliczenia ich do masy upadłościowej są skazane na niepowodzenie, gdyż mogą być albo z mocy prawa albo też na mocy prawomocnego orzeczenia Sądu uznane za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości, względnie dokonanie takich czynności może prowadzić do odmowy umorzenia zobowiązań dłużnika. Nawet niektóre orzeczenia sądów dotyczące majątku wspólnego małżonków lub wywierające na ten majątek pośredni skutek mogą okazać się bezskuteczne w stosunku do masy upadłościowej z mocy prawa.